Có một trường đoản cú “muôn”
trên Báo Bình Định số ra ngày 19.7.2018, trong nội dung bài viết Tiếc cho một từ “mớ”, shop chúng tôi đã trình diễn về sự thay đổi ngữ nghĩa, phạm vi áp dụng và nhan sắc thái biểu cảm của từ bỏ “mớ”. Trong giờ đồng hồ Việt, bao gồm một từ khác cũng thông thường số phận với “mớ”, tuy không “hẩm hiu” bằng. Đó là trường đoản cú “muôn”.
Bạn đang xem: Một muôn là bao nhiêu
Trong ngữ điệu hằng ngày, bọn họ thường gặp gỡ cách sử dụng muôn + danh từ như muôn nơi, muôn phương, muôn người, muôn lòng, muôn năm, muôn thuở, muôn đời, muôn hình muôn vẻ,… Về nghĩa, “muôn” được dùng để chỉ số lượng lớn không đếm được. Về vị trí ngữ pháp, “muôn” tất cả vị trí của một số trong những từ. Vậy, nghĩa cội của muôn là gì với nó tất cả phải là một trong những từ không?
Ngày nay, họ quen cùng với nghĩa “nhiều ko đếm xuể” của “muôn” mà không hề bận tâm về nghĩa cội của nó. Tựa như như “mớ” hiện giờ được cần sử dụng với nghĩa “rất nhiều” dẫu vậy xưa tê vốn là danh xưng chính thống của một số trong những từ mà ngày này ta gọi là “một trăm nghìn”, “muôn” vốn cũng là một trong những từ chỉ con số chính xác. “Muôn” chính là “một vạn”, tức “mười nghìn”.
“Vạn” chắc hẳn rằng là một từ bỏ Việt cội Hán. Cố kỉnh còn “muôn”? Đây cũng là một từ cội Hán với có nguồn gốc xa rộng “vạn”. Các nhà ngữ điệu đã chỉ ra, như những trường thích hợp khác, “muôn” là âm xưa của “vạn” trong (cũng như phòng là âm xưa của phòng, buông là âm xưa của phóng). Quan hệ giữa hai khuôn vần /-uôn/ cùng /-an/ là mọt quan hệ lịch sử vẻ vang mà ta gồm thể gặp gỡ trong những trường hợp, tiêu biểu là muộn ~ vãn (chiều tối). Từ điển giờ Việt cũng ghi dấn “muôn” là từ bỏ cũ có nghĩa “vạn” (Viện ngôn ngữ học, Hoàng Phê chủ biên, 1992, tr. 646)
Vì “muôn” đó là “vạn” phải ta mới có phối hợp “muôn vạn” và một biến âm của chính nó là “muôn vàn”. Rộng nữa, là một vài từ (bình đẳng về chức năng ngữ pháp) buộc phải “muôn” hoàn toàn có thể kết hợp những số từ khác để tạo nên tổ hợp đẳng lập chỉ ý nghĩa khái quát mắng “vô cùng nhiều/ lớn” như “muôn nghìn”, “muôn triệu”.
Như vậy, từ một số từ chỉ con số chính xác, “muôn” dần bị “giáng cấp” thành một trong những từ chỉ số lượng áng chừng. Hơn nữa, chân thành và ý nghĩa “một trăm nghìn” của nó bị từ bỏ “vạn” chiếm phần giữ và bản thân nó bị đẩy vào mặt hàng từ cũ. định mệnh của “muôn” cũng chẳng hơn gì “mớ” !
1. (Danh) Muôn, một dạng của “vạn” 萬.2. Một âm là “mặc”. (Danh) “Mặc Kì” 万俟 bọn họ Mặc Kì (phức tính 複姓 bọn họ kép), vốn là tên của cục lạc “Tiên Ti” 鮮卑, sau lấy có tác dụng họ. Đời Bắc Tề gồm “Mặc Sĩ Phổ Bạt” 万俟普拔.3. Giản thể của chữ 萬.Xem thêm: “Lương Sơn Bá” Hà Nhuận Đông Lương Sơn Bá, Đời Thăng Trầm Của Bộ Ba Diễn Viên Lương Sơn Bá
① Vạn, muôn, mười ngàn: 萬紫千紅 Muôn hồng nghìn tía; ② các lắm: 千軍萬馬 Thiên binh vạn mã; 萬事起頭難 Vạn sự khởi đầu nan, phần lớn việc mở đầu đều cạnh tranh khăn; ③ Vô cùng, rất, tốt đối, thừa lắm, hết sức: 萬難 hết sức khó khăn; 萬萬不可 tuyệt vời không thể (không nên); 萬不能行 tuyệt vời nhất không được làm; ④
1. (Danh) § Theo Thiều Chửu: Chữ này trong kinh truyện ko có, chỉ vào kinh công ty Phật có thôi. Nhà “Phật” 佛 nói rằng lúc Phật lễ giáng sinh trước ngực gồm hiện ra hình chữ 卐 bạn sau bắt đầu biết chữ ấy. Trong bộ “Hoa Nghiêm” 華嚴 âm nghĩa nói rằng: chữ 卐 nguyên không có, đến niên hiệu Tràng Thọ máy hai đời nhà Chu mới chế ra với âm là “vạn”, nghĩa là muôn đức xuất sắc lành đều họp cả sinh hoạt đấy: “cát tường vạn đức đưa ra sở tập” 吉祥萬德之所集. Lại chữ 卐, nguyên giờ Phạn là Srivatsalaksana. “Cưu Ma La Thập” 鳩摩羅什 (344-413), “Huyền Trang” 玄奘 (600-664) dịch là “đức” 德, ngài “Bồ-Đề Lưu-Chi” 菩提流支 dịch là “vạn” 萬. Tương truyền bên Ấn Độ là tướng cat tường; dịch là “đức” là nói về công đức; dịch là “vạn” là nói tới công đức đầy đủ. Tuy vậy nguyên 卐 là hình tướng tá chứ không phải chữ, cho nên vì thế dịch là cát-tường hải-vân-tướng mà theo như hình xoay về bên hữu là bắt buộc hơn. Vị xem như nhiễu Phật thì nhiễu về bên hữu, hào quang của Phật ở khoảng lông ngươi phóng ra cũng xoay trở về bên cạnh hữu, thì biết xoay về bên cạnh hữu bắt đầu là tướng mèo tường, bao gồm chỗ làm cho xoay trở về bên cạnh tả 卍 là lầm.
① Chữ này trong ghê truyện không có, chỉ vào kinh nhà Phật tất cả thôi. Nhà phật nói rằng khi Phật noel trước ngực gồm hiện ra hình chữ 卐 fan sau bắt đầu biết chữ ấy. Trong bộ Hoa-nghiêm âm nghĩa nói rằng: chữ 卐 nguyên ko có, đến niên hiệu Tràng-thọ lắp thêm hai đời nhà Chu mới chế ra với âm là vạn, nghĩa là muôn đức xuất sắc lành các họp cả sinh hoạt đấy. Lại chữ 卐, nguyên tiếng Phạm là Śrīvatsalakṣaṇa. Các ngài La-thập, Huyền-trang dịch là đức 德, ngài Bồ-đề lưu-chi dịch là vạn 萬.Ở bên Ấn-độ thì tương truyền là chiếc tướng cat tường, dịch là đức là nói đến công đức, dịch là vạn là nói về công đức đầy đủ. Song nguyên 卐 là hình tướng mạo chứ chưa hẳn chữ, cho nên dịch là cát-tường hải-vân-tướng mà theo hình xoay về bên hữu là phải hơn. Bởi vì xem như nhiễu Phật thì nhiễu về bên hữu, hào quang quẻ của Phật ở khoảng lông ngươi phóng ra cũng xoay trở về bên cạnh hữu, thì biết xoay trở về bên cạnh hữu new tà tướng tá cát-tường, gồm chỗ có tác dụng xoay về bên cạnh tả 卍 là lầm.
